Początek lat 90-tych dla ówczesnego MZK, to czas zmagań z przeciwnościami dosłownie w każdej dziedzinie działalności. Problemy kadrowe, płacowe, taborowe były dniem powszednim. Każdy z nich wymagał natychmiastowego rozwiązania, aby nie dopuścić do jeszcze większych problemów. Jednak chyba największym był chroniczny brak sprawnego taboru.

Również jedną z przyczyn, która pogłębiała ów stan, były wprowadzone w 1989 roku zmiany zasad zakupów autobusów miejskich, które miały być kupowane tylko i wyłącznie z pieniędzy samorządów, a nie na zasadzie centralnego rozdzielnictwa.

Do Polski trafiały unowocześnione wersje przegubowych Ikarusów, jednak ze względu na skromność środków finansowych samorządów były to dostawy niewielkie i dalekie od zaspokojenia potrzeb. Wysokie stawki celne na importowane autobusy, zarówno te nowe jak i używane, jednocześnie niewielka oferta krajowych producentów autobusów miejskich w przystępnych cenach wymagała pilnego szukania jakiegoś rozwiązania. Nie tylko w skali Warszawy, ale właściwie w skali całego kraju.

Pod koniec 1991 roku, nowo powstała Izba Gospodarcza Komunikacji Miejskiej zaproponowała rozwiązanie palącego problemu braku taboru poprzez utworzenie z kilkoma największymi przewoźnikami miejskimi w Polsce kooperacji z węgierską firmą Ikarus i utworzenie na ich terenie montowni autobusów[1]. W  połowie 1992 roku rozpoczęto przygotowania do uruchomienia trzech montowni. Największa z nich, z największą mocą produkcyjną miała powstać w ówczesnym jeszcze MZK na terenie Zakładu R-13 „Stalowa”, gdzie dobiegał końca II etap rozbudowy Zakładu o dodatkową halę napraw z zapleczem socjalnym i biurowym (dzisiejsza hala MAN). Wykańczane pomieszczenia postanowiono zaadaptować na potrzeby przyszłej montowni autobusów Ikarus.

Przygotowania do uruchomienia montowni na Stalowej rozpoczęła decyzja ówczesnego dyrektora naczelnego MZK Kazimierza Kuliga[2], który do realizacji całego przedsięwzięcia wyznaczył Andrzeja Szczudlińskiego i Sławomira Szwed. Ich zadaniem w pierwszym etapie była organizacja załogi sprawdzonych mechaników, a pod koniec 1992 roku całego zaplecza technicznego na Stalowej.

Latem 1992 roku w ramach pierwszych szkoleń, z MZK wyjechała pierwsza grupa mechaników do węgierskiej fabryki Ikarus. Obok szkolenia technicznego związanego z montażem polscy mechanicy poznawali technologię produkcji, montażu jak również przyszłą kadrę węgierską, która miała nadzorować w Polsce finalny montaż autobusów. Kadra składała się z 4 węgierskich pracowników, wśród nich było 2 elektryków i diagnosta, który dokonywał ostatecznego odbioru po montażu, jak także zajmował się wszelkimi sprawami homologacyjnymi i dopuszczeniem pojazdu na warszawskie ulice.

• Nie pamiętam nazwisk wszystkich Węgrów – wspomina Sławomir Szwed o tamtych pierwszych dniach montowni – ale zapamiętałem ich imiona, – Istvan, Laszlo, Ivan i Benek. Benek był takim niepisanym węgierskim kierownikiem i głównym diagnostą. Znakomity fachowiec. Jakby dzisiaj powiedzieć – człowiek dusza dla ludzi, ale jednocześnie bardzo dokładny i sumienny. Potrafił zauważyć nawet najmniejszą niedoróbkę podczas montażu.

Przygotowano kanały przeglądowe, podnośniki, zainstalowano obrabiarki do niewielkich obróbek blacharskich i mechanicznych. Przygotowano również przyległy teren na przyjęcie pierwszych nadwozi, osi, elementów jezdnych. W ramach kontraktu Węgrzy mieli przysyłać drogą kolejową kompletne nadwozia, wyposażenie wnętrza i elementy podwozia, które miały być montowane na Stalowej.

Jako, że w pobliżu Zajezdni nie było towarowej rampy kolejowej, wagony z elementami autobusów były rozładowywane na terenie dzisiejszego Zakładu torowo-sieciowego Tramwajów Warszawskich, który dysponował odpowiednim zapleczem i suwnicami do rozładunku nadwozi. Następnie były przewożone do montowni na specjalnych naczepach skonstruowanych i wyprodukowanych przez Zakład Remontu Taboru na Włościańskiej.

Latem 1993 roku zakończono wszelkie przygotowania, skompletowano załogę a w sierpniu przyjechały pierwsze 4 komplety autobusów do montażu Ikarus 260.73A (solówki).

Pierwszym kierownikiem montowni został Jan Wojewódzki

We wrześniu rozpoczęto pół-przemysłowy montaż, a z Węgier nadchodziły kolejne rytmiczne dostawy kolejnych autobusów. Pierwsze 10 egzemplarzy było gotowe jeszcze w listopadzie 1993 roku. Jednak długotrwała polska homologacja nie pozwoliła na ich natychmiastowe wprowadzenie do ruchu miejskiego. Dopiero w styczniu 1994 roku zostały wprowadzone do regularnej eksploatacji liniowej.

Kłopoty z homologacją nie wstrzymywały produkcji montowni, która do maja 1994 roku zmontowała łącznie 60 sztuk autobusów Ikarus 260.73A, które wyróżniały się od wcześniejszych sprowadzonych Ikarusów 260.73 nowym silnikiem RABA D10 o mocy 205 KM z turbo-doładowniem, posiadały automatyczną skrzynie biegów firmy ZF. Spośród innych Ikarusów 260 wyróżniały się również nowym malowaniem nadwozia, gdzie kolor biały zastąpiono żółtym. Takie malowanie miało nawiązywać do barw Warszawy i od tamtej pory miało być na wiele następnych lat jedynym malowaniem całego taboru komunikacyjnego miasta (autobusów, tramwajów).

Również wnętrze było inne od wcześniejszych Ikarusów. Inny układ siedzeń, malowanie wnętrza na biało i nowocześniejszy system ogrzewania.

– Pamiętam – wspomina Sławomir Szwed – że w którymś momencie, na placu na „Stalowej” było już tyle autobusów czekających na homologację i montaż, że cześć niezmontowanych nadwozi trzymaliśmy na „Pożarowej”. Co prawda, nie było tam już zajezdni, ale plac był jeszcze nasz. Ciągaliśmy na naszych wózkach Ikarusy z Pożarowej na Stalową, a ze Stalowej na Pożarową gotowe autobusy czekające na swoją kolejkę dopuszczenia do ruchu.

Po montażu pierwszych 60 sztuk Ikarusów montownia zawiesiła czasowo swoją działalność a montażyści ze „Stalowej” poszli za swoimi autobusami, jednak co jakiś czas powracali do montowni by montować kolejne autobusy. Ich powrót i praca w montowni był uzależniony od finansów MZK czy innych zamawiających firm transportowych. I tak zmontowano na Stalowej m. in 15 Ikarusów dla Płocka, 10 dla Wrocławia i 1 dla Kędzierzyna – Koźla. Wśród zamówień zmontowano również dla prywatnego przewoźnika 3 sztuki turystycznych Ikarusów.

Warto dodać, że montażyści ze Stalowej” we współpracy z Węgrami, co prawda na „Pożarowej” zmontowali w 1997 roku nowe propozycje firmy Ikarus dla Warszawy mające zastąpić Ikarusy 260 i 280. Były to Ikarusy 405, 411 i 417. Były nawet pewne szanse na uruchomienie większej produkcji, ale pewne „uwarunkowania” zatrzymały dalszy bieg wydarzeń.

W sumie w latach 1993 – 1997 na „Stalowej zmontowano ponad 100 autobusów Ikarus 260 (wg różnych źródeł 104 lub 108). Niektóre egzemplarze zostały wycofane z ruchu dopiero w 2013 roku, co niewątpliwie świadczyło o solidności ich wykonania. Zmontowano również ponad 250 Ikarusów 280.

Autobusy zmontowane na Stalowej łatwo poznać, bowiem pierwsza partia była oznaczona numerem bocznym 63xx – Ikarus 260, 64xx – Ikarus 260, 53xx – Ikarus 280, 54xx, 55xx, 57xx – Ikarus 280.

Jak widać po ilości zmontowanych autobusów nie była to taka sobie mała montownia, to była już mała fabryka autobusów, która miała szanse dalszego rozwoju z zupełnie nowymi, niskopodłogowymi autobusami.

 

Autobusy Ikarus 260.73A montowane na Stalowej i ich eksploatacja w MZK/MZA

Lp.	Numer taborowy	Rok prod.	Wpis na stan	Kasacja	Eksploatacja w zajezdniach	Inne numery taborowe	Rejestracja wozu
1	6236	1994	4 maja 1994	23.01.2012	R-11 Kleszczowa (04.05.1994-16.06.2005) R-13 Stalowa (17.06.2005-23.01.2012)	6316   (04.05.1994-16.06.2005) 6236   (17.06.2005-23.01.2012)	od 1994 WXB 1007

od 2002
WI 5804626300199331 grudzień 19933.12.2012

R-10 Ostrobramska (31.12.1993 – 25.11.2011)

R –4 Stalowa (26.11.2011 –3.12.2012)

–

od 1993

WXB 1035

od 2002
WI 58030

36302199331 grudzień 199322.06.2012R-10 Ostrobramska (31.12.1993-22.12.2011)
R-13 Stalowa (23.12.2011-22.06.2012)–od 1993
WXB 1033

 

od 2002
WI 58032Lp.

Numer

taborowy

Rok

prod.

Wpis na stanKasacja

Eksploatacja

w zajezdniach

Inne numery

taborowe

Rejestracja wozu46306199321 luty 1994 R-10 Ostrobramska (21.02.1994-25.11.2011)
R-13 Stalowa (od 11.2012 ––od 1994
WXB 1064

 

od 2002)
WI 5806156307199322 marca 1994 R-10 Ostrobramska (22.03.1994-25.11.2011)
R-13 Stalowa (od–od 1994
WXB 1091

od 2002
WI 5806266308199322 marca 1994 R-10 Ostrobramska (22.03.1994-2010)
R-7 Woronicza (od 2010 ––od 1994
WXB 1092

od 2002
WI 6167876309199322 marca 1994 R-10 Ostrobramska (22.03.1994-2010)
R-7 Woronicza (od 2010–od 1994
WXB 1094

od 2002
WI 5806386320199331 grudnia 199321.02.2012

 

R-7 Woronicza

 

–od 1993
WXA 6038

 

od 2002
WI 590869632319934 maja 199418.05.2012R-7 Woronicza–od 1994
WXB 1011

od 2002
WI 6163810633019934 maja 1994 R-13 Stalowa (4.05.1984-16.09.1997)
R-5 Inflancka (17.09.1997-31.05.2003)
R-11 Kleszczowa (01.06.2003-2010)
R-10 Ostrobramska (2010-09.12.2011)
R-7 Woronicza (od 10.12.2011)6330   (31.12.1993-05.03.1997)
9057   (06.03.1997-16.09.1997)
2   (17.09.1997-23.11.2003)
623   (24.11.2003-2008)
6319   (2008-04.03.2011)
6330 (od 05.03.2011)od 1993
WXA 6043

od 2002
WI 59089116331199331 grudnia 1993 R-13 Stalowa–od 1993
WXA 6034

od 2002
WI 59085126332199331 grudnia 1993 R-13 Stalowa–od 1993
WXA 6032

od 2002
WI 59084136340199331 grudnia 19933.12.2012R-6 Redutowa (31.12.1993-20.06.2005)
R-13 Stalowa (21.06.2005-2008)
R-7 Woronicza (2008-03.12.2012)6362   (31.12.1993-20.06.2005)
6340   (21.06.2005-03.12.2012)od 1993
WXB 1046

od 2002
WI 58067146341199331 grudnia 199313.02.2012R-6 Redutowa (31.12.1993-20.06.2005)
R-13 Stalowa (21.06.2005-2008)
R-7 Woronicza (2008-13.02.2012)6363   (31.12.1993-20.06.2005)
6341   (21.06.2005-13.02.2012)od 1993
WXB 1045

od 2002
WI 58066156343199331 grudnia 199323.02.2012R-6 Redutowa (31.12.1993-20.06.2005)
R-13 Stalowa (21.06.2005-2008)
R-7 Woronicza (2008-13.02.2012)6365   (31.12.1993-20.06.2005)
6343   (21.06.2005-23.02.2012)od 1993
WI 58059166344199317 luty 199412.03.2012R-6 Redutowa (17.02.1994-20.06.2005)
R-13 Stalowa (21.06.2005-2008)
R-7 Woronicza (2008-12.03.2012)6366   (31.12.1993-20.06.2005)
6344   (21.06.2005-12.03.2012)od 1993
WXB 1044

od 2002
WI 58065176345199317 luty 19947.05.2013

R-6 Redutowa (17.02.1994-23.06.2005)

R-13 Stalowa (24.06.2005-17.11.2008)

R-7 Woronicza (18.11.2008-07.05.2013)

6367 (17.02.1994-23.06.2005)

6345 (24.06.2005-07.05.2013)

(od 1993)

WXB 1041(od 2002)

WI 58064

 

Więcej na stronie http://omni-bus.eu/szukaj/archiwalne/wyswietl_szukaj.php

[1] Powstała w marcu 1991 roku Izba Gospodarcza Komunikacji Miejskiej (IGKM) jako inicjator a jednocześnie współudziałowiec przedsięwzięcia stworzenia montowni autobusów Ikarus, doprowadziła do stworzenia 3 takich zakładów. W Warszawie, Katowicach i Częstochowie. W latach 1993-1997 w sumie zmontowano ok. 500 autobusów, które choć w części odmłodziły zdekapitalizowany tabor przewoźników. Dzięki tamtemu przedsięwzięciu IGKM znalazło się wówczas na liście 500 najważniejszych firm polskiej gospodarki.

[2] Kazimierz Kulig był dyrektorem w MZK w latach 1991-1992, a od 1993 założycielem i dyrektorem naczelnym nowopowstałego Zarządu Transportu Miejskiego m. st. Warszawy (ZTM)