Wg ostatnich doniesień prawdopodobnie 17 października 2024 nastąpi zakończenie robót budowlanych w nowej zajezdni TW – Annopol. W chwili obecnej trwają równolegle odbiory techniczne poszczególnych obiektów i zapewne na dniach rozpocznie się rozruch eksploatacyjny oczekiwanej niemal od 60 lat nowej zajezdni tramwajowej w Warszawie.

Pierwsze plany wybudowania bazy na Żeraniu Wschodnim – Annopol powstały niemal równolegle z powstaniem w 1964 Miejskich Zakładów Komunikacyjnych, choć pomysł jest jeszcze starszy. Początkowo w formie szkiców, założeń, ale i konkretnych planów, które tworzyło Biuro Projektów Budownictwa Komunalnego „Stolica” a dokładnie Pracownia Zaplecza Komunikacyjnego pod kierunkiem inż. Barbary Gąsiorowskiej.^[1] Wstępny projekt techniczny powstał w 1968 roku, pod kierunkiem inż. arch. Stanisława Kubalskiego. Nowoczesną architekturę, pełną światła dziennego w halach, dzięki licznemu przeszkleniu dachów, ścian bocznych stworzył inż. arch. Edward Mazik.^[2] Na jej podstawie powstała makieta przyszłej zajezdni, która ukazywała, że gdyby obiekt został wybudowany w tamtym czasie zapewne przez wiele lat byłby liderem i wzorcem dla budowy nowoczesnych zajezdni tramwajowych nie tylko w Polsce, ale i w Europie.

Planowano w niej wiele pionierskich wówczas rozwiązań technicznych związanych z placami postojowymi dla wozów, które miały stać pod gołym niebem. M. in. w postaci szeregu naziemnych słupków z zasilaniem elektrycznym do podłączenia na noc ogrzewania wozów, systemu mycia i suszenia czy nawet pneumatycznych taśmociągów przytorowych dla sprzątania wnętrz tramwajów czy wyrzucania śmieci z wagonów.

Zajezdnia była projektowana z zastosowaniem reguł i prawideł związanych z tzw. humanizacją pracy i troską o warunki pracy i odpoczynku załogi. Wówczas nowego trendu i konieczności spojrzenia na ludzką pracę nie tylko pod kątem wydajności, zysku ekonomicznego, ale także dostrzeżenia ludzkiej pracy i potrzeb pracownika w miejscu zatrudnienia.

W związku z tym przewidziane były miejsca rekreacji i odpoczynku wśród licznych ogródków naturalnej zieleni często wkomponowanej w strukturę obiektów i tworzącej jakby spójną symbiozę przyjazną człowiekowi.

Również jednym z wyróżników nowej zajezdni miała być wszechobecna zieleń zarówno na terenie zajezdni, jak wokół niej dostosowana do trudnych warunków zewnętrznych, jaką sprawia eksploatacja tramwajów.

Projektanci sporo uwago poświecili zaprojektowaniu nowoczesnego zaplecza socjalnego w postaci stołówki, bufetów, świetlicy, szatni z pełnym zapleczem sanitarnym, itd. Tu także miały zawitać do wnętrz pastelowe, ciepłe kolory ścian, a na nich m. in. galeria obrazów, rzeźb, po części związanych tematycznie z tramwajami, jak także Warszawą, co było realizacją jednego z haseł humanizacji pracy – kontaktu ze sztuką.

Realizację zajezdni na ponad 270 wagonów typu N-13 przewidywano na lata 1970-73.

Jej realizacja nie miała jednak szczęścia, gdyż pod koniec lat 60-tych w ramach rozmów o kształtach przyszłej sieci komunikacyjnej stawiano raczej na rozwój miejskiej sieci kolejowej (SKM, WKD) metra i licznych, dowozowych do węzłów przesiadkowych linii autobusowych. Co prawda zakładano niewielki rozwój sieci tramwajowej, ale głównie na przedmieściach i to także w formie dowozowej do węzłów przesiadkowych. Do ostatecznych decyzji o rozpoczęciu czy zaniechaniu budowy dochodziły jeszcze inne argumenty. Nie bez znaczenia były koszty wybudowania zajezdni, jak i rozbudowy sieci tramwajowej. Na pewno nie były to decyzje łatwe i nie zawsze miały tło polityczne, częściej finansowe. Ktoś jednak musiał je wówczas podjąć, odkładając realizację w czasie. Zapewne nie zakładał, że będzie to 60 lat.

Dzisiaj, już niebawem rozpocznie pracę zajezdnia – Annopol. Niewątpliwie najnowocześniejsza w kraju, a i być może w Europie. Trzeba mieć nadzieję, że wraz z jej otwarciem TW wkroczą w nową epokę, w której będzie miejsce na stabilny rozwój, a w nim nie zabraknie miejsca dla dostrzeżenia roli, jaką pełnią w nim pracownicy.

1. Express Wieczorny nr 242 z 9 października 1968 roku ↑
2. Tygodnik – Stolica – nr 49 z grudnia 1969 roku. ↑