Kodeks pracy w ciągu kilkudziesięciu lat swego obowiązywania był wielokrotnie nowelizowany co spowodowało, iż stał się dokumentem nieczytelnym i skomplikowanym, wywołującym wiele trudności w praktycznym stosowaniu jego przepisów. Na przestrzeni lat często zmieniały się również zapisy zbiorowego prawa pracy, znajdujące się w kilkunastu ustawach regulujących poszczególne zagadnienia.

Częste zmiany, wielość aktów prawnych i niejasność ich przepisów, a także zmieniające się warunki społeczno – gospodarcze spowodowały, że zarówno pracownicy, jak i pracodawcy mają kłopoty ze sprawnym poruszaniem się w polskim prawie pracy.

Powołana w dniu 15 września 2016 roku Komisja Kodyfikacyjna Prawa Pracy (dalej: Komisja) miała za zadanie „naprawić” prawo pracy, a tym samym

stworzyć nowoczesne, zrozumiałe i sprawiedliwe rozwiązania.

W tym celu Komisja przystąpiła do opracowywania kodeksów indywidualnego oraz zbiorowego prawa pracy.

Po kilkunastu miesiącach pracy Komisji można ocenić, iż oprócz trudnego zadania zebrania wielu przepisów w dwóch kodeksach, Komisja zaproponowała wiele nowych rozwiązań. Niektóre z nich, w ocenie OPZZ, odpowiadają oczekiwaniom środowisk pracowniczych.

W szczególności do rozwiązań tych należą:

– domniemanie istnienia stosunku pracy,

– likwidacja umów cywilnoprawnych na rynku pracy,

– wydłużenie wymiaru urlopu wypoczynkowego do 26 dni dla wszystkich pracowników, niezależnie od stażu pracy,

– ograniczenie wysokości uznaniowych składników pensji,

– podniesienie wysokości wynagrodzenia za pracę w porze nocnej (20% wynagrodzenia wynikającego z osobistego zaszeregowania pracownika),

– obligatoryjność zawierania układów zbiorowych pracy u pracodawców zatrudniających powyżej 50 pracowników,  

– wprowadzenie instytucji przedstawiciela związkowego w zakładach, w których nie działają związki zawodowe, powoływanego na wniosek załogi (niestety ograniczenie możliwości jego powoływania tylko do przypadków prowadzenia sporu zbiorowego znacznie zmniejsza rolę tego rozwiązania),

– wprowadzenie arbitrażu społecznego z udziałem Wojewódzkich Rad Dialogu Społecznego.

Wiele rozwiązań zaproponowanych przez Komisję należy jednak ocenić negatywnie.

Zdaniem OPZZ nie do przyjęcia są propozycje dotyczące:

– znacznego osłabienia społecznej inspekcji pracy. W miejsce SIP proponuje się osobę wytypowana przez związki zawodowe, bez dotychczas obowiązującej ochrony prawnej i ze znacznie mniejszymi kompetencjami.

– rozbudowanej i biurokratycznej procedury wyłaniania rady zakładowej i delegata pracowników,

– wprowadzenia liberalnych nowych form zatrudnienia (m.in. zatrudnienie nieetatowe) oraz elastycznych systemów czasu pracy,

– ograniczenia ochrony prawnej kobiet w ciąży,

– wprowadzenia nowych obowiązków pracowniczych (m.in. zwrotu pracodawcy nakładów poniesionych w związku z zatrudnieniem pracownika czy odpowiedzialności za naruszenie dóbr osobistych przedsiębiorcy),

– wprowadzenia klauzuli opt – out w niektórych formach zatrudnienia,

– zmiany zasad dotyczących przywracania pracownika do pracy poprzez wypłacanie pracownikom rekompensat pieniężnych,

– szybkiego wygaśnięcia prawa do urlopu wypoczynkowego,

– wprowadzenia kont wynagrodzeń za godziny nadliczbowe, Rozwiązanie to pozbawi pracowników znacznej części wynagrodzenia i daje przedsiębiorcom duży bezpłatny kredyt na działalność gospodarczą, finansowany przez pracowników (zamrożona w ten sposób kwota wynagrodzeń pracowniczych może sięgać 10 mld zł),

– znacznego wydłużenia czasu trwania umów na okres próbny.

– radykalnego ograniczenia praw związkowych poprzez wprowadzenie instytucji delegata związkowego w miejsce zakładowej organizacji związkowej, jeżeli nie zrzesza ona 10%/15% pracowników w zakładzie pracy. To istotne ograniczenie konstytucyjnego prawa do negocjacji. Jednoosobowa reprezentacja w tym zakresie, bez wsparcia macierzystej organizacji zakładowej, znacznie osłabia pozycję negocjacyjną delegata,

– likwidacji międzyzakładowej organizacji związkowej. Brak tego rozwiązania znacznie utrudni organizowanie się pracowników w małych zakładach, w których pracuje większość pracowników w Polsce.

Propozycje rozwiązań dotyczących funkcjonowania zakładowej i międzyzakładowej organizacji związkowej nie odpowiadają propozycjom wypracowanych w ramach Zespołu ds. prawa pracy Rady Dialogu Społecznego, a aktualnie znajdujących się na końcowych etapie prac legislacyjnych w Sejmie.

Można również wskazać, iż wbrew zapowiedziom duża część rozwiązań zaproponowanych przez Komisję jest wyjątkowo nieczytelna i skomplikowana, co może spowodować ogromne problemy w stosowaniu nowych regulacji.

Biorąc powyższe pod uwagę Prezydium OPZZ wnosi o zmianę zapisów pogarszających status pracowników i związków zawodowych.

W przeciwnym wypadku będziemy zmuszeni ocenić negatywnie projekty obydwu projektów oraz podjąć stosowne działania.

Jednocześnie Prezydium OPZZ wyraża przekonanie, że część dorobku pracy Komisji należy wykorzystać w trakcie prac w ramach Rady Dialogu Społecznego.

PREZYDIUM OGÓLNOPOLSKIEGO POROZUMIENIA ZWIĄZKÓW ZAWODOWYCH